معنی نجم الدوله - جستجوی لغت در جدول جو

نجم الدوله

لغت نامه دهخدا

(نِ مُدْ دَ / دُو لَ / لِ)

محمود بن محمد بغراخان، مکنی به ابوالقاسم خواهرزادۀ سلطان سنجر است، وی پس از اسارت خال خود به دست غزان به تخت سلطنت نشست. رجوع به تاریخ ادبیات در ایران دکتر صفا ج 2 ص 630 و نیز رجوع به محمود بن محمد شود

لغت نامه دهخدا

ناظم الدوله

(ظِ مُدْ دَ لَ)

لقب میرزا ملکم خان بن میرزا یعقوب ارمنی اصفهانی است. وی به سال 1249 هجری قمری در اصفهان تولد یافت و پس از تحصیلات مقدماتی در اصفهان، به اروپا رفت و در پاریس به آموختن ریاضی و حقوق پرداخت و چون به ایران بازگشت با سمت مترجمی به دربار ناصرالدین شاه قاجار راه یافت و از جمع درباریان شد. وی چندین بار به شغل سفارت از طرف ناصرالدین شاه به ممالک اروپا رفت و به روایت آقای دبستانی کرمانی به سال 1326 هجری قمری با سمت سفارت ایران در ایتالیادرگذشت. او از سیاستمداران فاضل و روشنفکر ایران بود، و بعضی اعمال عجیبه ناشی از تسلط بر علوم غریبه بدو نسبت داده اند، در دوران سلطنت ناصرالدین شاه، چون از طرفداران آزادی و نشر تمدن غربی بود از مقامات سیاسی معزول گردید و پس از انقلاب مشروطیت باز به امور دولتی اشتغال جست، وی از طرفداران جدی تغییر خط فارسی بود و عقیده داشت که چون اعراب به صورت حروف و در داخل کلمات فارسی گذاشته نمی شود یک کلمه ممکن است به چندین قسم خوانده شود و این عیب کار آموختن خط فارسی را مشکل می کند، به عقیدۀ وی یکی از علل اساسی عقب ماندگی ممالک اسلامی و به خصوص ایران، رسم الخط مردم این ممالک است، لذا خود خطی تازه اختراع کرد و به سال 1303 هجری قمری در مقدمۀ گلستان سعدی که با خط ابداعی خویش به چاپ رسانید موضوع تغییر خط را مورد بحث قرار داد. الفبای ابداعی وی به نام ’رسم الخط جدید ملکم’ چاپ شده و نمونه ای از آن در کتاب خانه مدرسه عالی سپه سالار هم اکنون موجود است. از آثار و تألیفات ناظم الدوله ملکم خان مجموعه ای به نام ’کلیات ملکم’ به سال 1325 هجری قمری در تهران به چاپ رسیده است، مجموعۀ کلیات ملکم مشتمل است بر رسالات: حرف غریب، رسالۀ غیبیه، رفیق و وزیر، شیخ و وزیر، پولتیک های دولتی، تنظیم لشکر و مجلس اداره، سیاحی گوید، توفیق امانت و رسالۀ اصول آدمیت و اصول مذهب ایرانیان. گذشته از اینها، مجموعۀ مقالاتی نیز به نام ’قانون’ در حیات خود ملکم خان و به وسیلۀ او به چاپ رسیده است. (از فهرست کتاب خانه مدرسه عالی سپه سالار ج 2 صص 66- 68). مرحوم ناظم الاسلام کرمانی در تاریخ بیداری ایرانیان در گزارش احوال ناظم الدوله، آرد: ’در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه وی مجلسی در تهران تشکیل داد و نامش را فراموش خانه گذاشت و خواست به توسط این مجلس اتحاد کاملی بین ارباب حل و عقد اندازد و نفاقی را که میان ملت و دولت و بین درباریان بود مرتفعسازد بلکه بدین بهانه شروع در اصلاحات نماید لیکن افسوس که خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود...’. رجوع به تاریخ بیداری ایرانیان ص 118 و سبک شناسی بهار ج 3 و فهرست کتاب خانه مدرسه عالی سپه سالار ج 2 ص 66 و سیاستگران دورۀ قاجار ص 127 و مجلۀ یغما سال 5 ص 415 شود

لغت نامه دهخدا

نجم الدوله غالب

(لِ)

نجم الدوله دبیرالملک میرزا اسدالله خان متخلص به غالب. شاعر و محقق بزرگ به زبان فارسی که به زبان اردو نیز آثار دارد. وی به زیبایی و علو سبک شهرت یافته است. در دیوان فارسی خود، گاهی ’اسد’ تخلص میکند و گاهی نیز میرزا نوشه نامیده شده است. غالب از اصل تورانی است. پدر بزرگ وی در زمان شاه عالم از وطن اجدادی خود به دهلی هجرت کرد. پدرش عبدالله بیگ خان، چندی در لکنهو بزیست و از آنجا به حیدرآباد رفت و در خدمت نواب نظام علی خان درآمد. سپس به الور رفت و تحت قیادت راجه بختا ورسینگهه سلاح برگرفت و در جنگی کشته شد. پسرش، اسدالله خان که آنگاه پنج سال داشت تحت حمایت عم خود نصرالله بیگ خان صوبه دار آگره قرار گرفت. در 1806 ناحیت آگره بصورت کمیساریای بریتانیا تحت ریاست ژنرال لیک درآمد عم غالب مقرری دریافت داشت و پس از مرگ وی برای غالب که آنگاه نه ساله بود از طرف پادشاه دهلی مقرری ماهیانه ای معادل پنجاه روپیه تعیین شد. واجد علی شاه که در سال 1847 میلادی به تخت جلوس کرد در پاداش اشعار غالب قراردادی با او منعقد کرد که سالیانه 500 روپیه بدو بپردازد و نواب رامپور، چون شهرت شاعر بدو رسید در مقابل اشعار او در 1859 ماهیانه بالغ بر صد روپیه برای او مقرر داشت غالب پس از اقامتی اندک در رامپور به دهلی بازگشت و در 1869 بسن 73 سالگی درگذشت. (بلومهارت، دائره المعارف اسلام، فرانسوی ج 1 ص 145). هم در دائره المعارف اسلام آمده: غالب (1787-1869 میلادی / 1212-1286 هجری قمری). وی بازماندۀ خانواده ای جنگجو بود، خون گرمی که از اجداد ترک ایبک به ارث برده بود در رگهایش جریان داشت و در اشعار او منعکس و هویداست. هنوز دورۀ تحصیلی خود را به پایان نرسانیده و شاگرد مدرسه بود که شعر گفتن را آغاز کرد ولی هنر واقعی شعر او پس از شورش عظیم سال 1857 بظهور پیوست. این شورش عظیم که نمایندۀ نزاع و اختلافات قوای متضاد بود اشیائی را که نباید ویران شود منهدم و نابود ساخت. چه بسا تشکیلات و مؤسسات مفید دورۀ ’مغول’ که ویران گردید. علاوه بر این اضمحلال سلسلۀ باعظمت مغول نیز غالب را سخت متأثر ساخت، و در نتیجه اشعارش که این تأثر و احساسات را منعکس می سازد بصورتی مولم و دردآمیز درآمده و شنونده، را سخت متأثر میسازد. غالب مانند همه مردان بزرگ و با عظمت واقعی از عصر و زمان خویش بسیار بیشتر بود و بهمین دلیل معاصرینش قدر و قیمت او را ندانستند. غالب پیشرو سبک نو در شعر اردوست درمیان تمام آثار ادبی او هیچ شاعری از حیث ابتکار موضوع و نیروی تصور و قدرت جهش خیال به پای غالب نمیرسد و از او تجاوز نمیکند. وی اولین کسی است که عقاید و نظریات فلسفی را در شعر اردو وارد کرده است و در نتیجه شعرش ترکیب سحرآمیزی از فلسفه و عرفان و درد و تأثر و بسیار جالب توجه است. سبک نگارش او زیبا و بلیغ و مشحون از احساسات و بگوش خوش آیند است. تنها چیزی که بر آن می توان خرده گرفت این است که وی آثار فارسی خود را به زبان مشکل ادبی برشتۀ تحریر درآورده است ولی با وجود این بسیاری از اشعارش را به سبکی واضح و آسان پرداخته است. (ترجمه از دایره المعارف اسلامی مقالۀ عبدالحق چ فرانسه ج 4 ص 1082). غالب انتقادی بر برهان قاطع بنام ’قاطع برهان’ نوشته است و همین کتاب باعث شد که گروهی بطرفداری از برهان وی را مورد انتقاد قرار دادند و عده ای از او دفاع کردند. رجوع به برهان قاطع چ معین مقدمۀ ج 1 ص 111 ببعد شود

نجم الدوله دبیرالملک میرزا اسدالله خان متخلص به غالب. شاعر و محقق بزرگ به زبان فارسی که به زبان اردو نیز آثار دارد. وی به زیبایی و علو سبک شهرت یافته است. در دیوان فارسی خود، گاهی ’اسد’ تخلص میکند و گاهی نیز میرزا نوشه نامیده شده است. غالب از اصل تورانی است. پدر بزرگ وی در زمان شاه عالم از وطن اجدادی خود به دهلی هجرت کرد. پدرش عبدالله بیگ خان، چندی در لکنهو بزیست و از آنجا به حیدرآباد رفت و در خدمت نواب نظام علی خان درآمد. سپس به اَلوَر رفت و تحت قیادت راجه بختا ورسینگهه سلاح برگرفت و در جنگی کشته شد. پسرش، اسدالله خان که آنگاه پنج سال داشت تحت حمایت عم خود نصرالله بیگ خان صوبه دار آگره قرار گرفت. در 1806 ناحیت آگره بصورت کمیساریای بریتانیا تحت ریاست ژنرال لیک درآمد عم غالب مقرری دریافت داشت و پس از مرگ وی برای غالب که آنگاه نه ساله بود از طرف پادشاه دهلی مقرری ماهیانه ای معادل پنجاه روپیه تعیین شد. واجد علی شاه که در سال 1847 میلادی به تخت جلوس کرد در پاداش اشعار غالب قراردادی با او منعقد کرد که سالیانه 500 روپیه بدو بپردازد و نواب رامپور، چون شهرت شاعر بدو رسید در مقابل اشعار او در 1859 ماهیانه بالغ بر صد روپیه برای او مقرر داشت غالب پس از اقامتی اندک در رامپور به دهلی بازگشت و در 1869 بسن 73 سالگی درگذشت. (بلومهارت، دائره المعارف اسلام، فرانسوی ج 1 ص 145). هم در دائره المعارف اسلام آمده: غالب (1787-1869 میلادی / 1212-1286 هجری قمری). وی بازماندۀ خانواده ای جنگجو بود، خون گرمی که از اجداد ترک ایبک به ارث برده بود در رگهایش جریان داشت و در اشعار او منعکس و هویداست. هنوز دورۀ تحصیلی خود را به پایان نرسانیده و شاگرد مدرسه بود که شعر گفتن را آغاز کرد ولی هنر واقعی شعر او پس از شورش عظیم سال 1857 بظهور پیوست. این شورش عظیم که نمایندۀ نزاع و اختلافات قوای متضاد بود اشیائی را که نباید ویران شود منهدم و نابود ساخت. چه بسا تشکیلات و مؤسسات مفید دورۀ ’مغول’ که ویران گردید. علاوه بر این اضمحلال سلسلۀ باعظمت مغول نیز غالب را سخت متأثر ساخت، و در نتیجه اشعارش که این تأثر و احساسات را منعکس می سازد بصورتی مولم و دردآمیز درآمده و شنونده، را سخت متأثر میسازد. غالب مانند همه مردان بزرگ و با عظمت واقعی از عصر و زمان خویش بسیار بیشتر بود و بهمین دلیل معاصرینش قدر و قیمت او را ندانستند. غالب پیشرو سبک نو در شعر اردوست درمیان تمام آثار ادبی او هیچ شاعری از حیث ابتکار موضوع و نیروی تصور و قدرت جهش خیال به پای غالب نمیرسد و از او تجاوز نمیکند. وی اولین کسی است که عقاید و نظریات فلسفی را در شعر اردو وارد کرده است و در نتیجه شعرش ترکیب سحرآمیزی از فلسفه و عرفان و درد و تأثر و بسیار جالب توجه است. سبک نگارش او زیبا و بلیغ و مشحون از احساسات و بگوش خوش آیند است. تنها چیزی که بر آن می توان خرده گرفت این است که وی آثار فارسی خود را به زبان مشکل ادبی برشتۀ تحریر درآورده است ولی با وجود این بسیاری از اشعارش را به سبکی واضح و آسان پرداخته است. (ترجمه از دایره المعارف اسلامی مقالۀ عبدالحق چ فرانسه ج 4 ص 1082). غالب انتقادی بر برهان قاطع بنام ’قاطع برهان’ نوشته است و همین کتاب باعث شد که گروهی بطرفداری از برهان وی را مورد انتقاد قرار دادند و عده ای از او دفاع کردند. رجوع به برهان قاطع چ معین مقدمۀ ج 1 ص 111 ببعد شود

لغت نامه دهخدا

معنی نجم الدوله - جستجوی لغت در جدول جو

پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما